Revolucioni teknologjik ka ndryshuar shumë praktika tradicionale gjatë viteve me shumë zhvillime të rëndësishme, dhe lojërat e fëmijëve nuk bëjnë përjashtim.
Me fëmijët që tani kanë akses të lehtë në teknologjinë më të fundit të lojërave, prindërit e tyre janë të shqetësuar se ata janë bërë të varur nga lojërat, pasi kalojnë orë të tëra në pajisjet si telefona, kompjutera dhe konsolë.
Këto shqetësime nxitën Organizatën Botërore të Shëndetësisë (OBSH) që të përfshijë çrregullimet e lojrave në listën e saj të çrregullimeve të sjelljes dhe kushteve të shëndetit mendor në vitin 2018.
Çrregullimi i lojërave është përcaktuar si “prioritet në rritje që i kushtohet lojërave mbi aktivitetet e tjera në masën që lojërat të kenë përparësi mbi interesat dhe aktivitetet e përditshme”, sipas OBSH.
“Çrregullimi i lojërave është një nga problemet më të zakonshme psikiatrike,” tha Ercan Dalbudak, një profesor i asociuar i psikiatrisë, në një intervistë për Agjencinë Anadolu.
Dalbudak tha se fëmijët do të bien në grackën e lojërave kur ata kanë një dëshirë të fortë për të luajtur lojëra, vazhdojnë duke luajtur në mënyrë të vazhdueshme pavarësisht nga pasojat negative dhe nuk mund ta kontrollojnë sjelljen e tyre.
Futja e stresit e fëmijëve para ekranet në moshë të re nuk është e preferueshme, ai tha se do të ishte më mirë të kufizohej kontakti i tyre me ekranet deri në moshën tre vjeçare.
Adoleshentët janë grupi kryesor në rrezik
“Varësia e lojërave çon në probleme të tilla si izolimi nga jeta shoqërore, rënia e suksesit akademik dhe problemet në punë”, tha Dalbudak, duke shtuar adoleshentët që variojnë nga mosha 10 vjeç deri në moshën 21 vjeçare si grupi kryesor i rrezikut.
Klientët e tij janë kryesisht prindërit e fëmijëve adoleshentë që ankohen për zakonet e lojërave të tepërta të fëmijëve të tyre, veçanërisht për lojërat e fatit, tha ai.
“Çrregullimi i lojërave është i zakonshëm në mesin e atyre që kanë një çrregullim të deficitit të vëmendjes, hiperaktivitet, impulsivitet të lartë ose tendencë drejt depresionit ose ankthit”, shtoi ai.
Megjithëse nuk është e mundur të shmanget plotësisht ekspozimi i ekranit në botën e sotme, familjet duhet të mbajnë telefonat celular, tableta dhe kompjutera larg fëmijëve të tyre dhe t’i pengojnë ata të marrin tabletat e tyre në dhomat e gjumit, tha ai.
Duke folur për atë nëse është e mundur të trajtohet varësia e lojrave, ai tha se ka disa mënyra të tilla si diagnostikimi i situatave të rrezikshme në moshat e hershme, duke kaluar kohë cilësore me fëmijët, duke gjetur aktivitete të përshtatshme për moshën dhe inteligjencën e fëmijëve të tyre dhe duke i ndihmuar ata të shoqërohen me fëmijë të tjerë.
Duke nënvizuar se prindërit duhet të përcaktojnë dhe kufizojnë kohën e ekranit, ai tha se duhet të vendosin rregulla të aplikueshme.
“Prindërit duhet së pari të krijojnë rregulla për veten dhe t’u binden atyre. Ata duhet të shmangin kalimin e kohës në ekranet para fëmijëve të tyre, “sugjeroi Dalbudak.
I kontaktuar nga Agjencia Anadolu, një nënë e një djali nëntë vjeçar u ankua për zakonin e tij të tepërt ndaj lojërave.
“Kur i themi se koha e tij e luajtur me tabletën ka mbaruar, ai menjëherë zemërohet dhe nervozohet dhe na bën një ‘fytyrën e trishtuar’. Ai nuk pranon të bëjë asgjë që kërkojmë prej tij”, tha ajo.
Ajo shtoi se djali i saj është i trembur dhe komunikon më pak me njerëzit në krahasim me shokët e tij.
“Ai ka vështirësi të luajë lojëra të tjera përveç atyre digjitale me shokët e tij, por ai mërzit lehtë, nuk është diçka e kufizuar për djalin tim, por është i përbashkët me kolegët e tij. Ata nuk dinë të luajnë jashtë “.
Ajo shtoi se ajo e inkurajon atë të flasë dhe të jetë aktiv shoqërisht me të tjerët në jetën reale.
Tradicionale vs artificiale
Eksplorimi i fëmijëve në botë nëpërmjet vëzhgimit dhe bashkëveprimit me të tjerët ka ndryshuar në një eksperiencë artificiale të kryer përmes tabletëve dhe telefonave celularë, tha Bilal Sambur, një profesor në Universitetin Yildirim Beyazit të Ankarasë.
“Derisa fëmijët të arrijnë 14 ose 15-vjeç, përdorimi i tyre i pajisjeve digjitale duhet të minimizohet sa më shumë që të jetë e mundur”, tha Sambur.
Ai u bëri thirrje familjeve të vendosin rregulla për fëmijët që të shoqërohen me njerëz të vërtetë, duke shtuar kohën dhe vazhdimësinë janë tregues të rëndësishëm të varësisë së lojërave.
“Nëse një lojë bëhet një zakon standard dhe i vazhdueshëm i fëmijëve, kjo është gjithashtu një tregues tjetër i varësisë së lojërave”.
Duke harruar konceptin e gabuar se pasi disa lojëra janë të dobishme për fëmijët, ata mund të luajnë ato lojëra sa më shumë që duan, Sambur tha: “Ky është një iluzion i madh. Fëmijët mund të jenë të varur nga të gjitha lojërat”.
‘Tabeletat, kompjutera nuk janë “dado” ‘
“Në disa lojëra, ka misione si rrëmbimi, grabitja dhe rritja përmes trafikut të drogës dhe është përcaktuar si një rregull i lojës që niveli mund të kalojë vetëm nëse një numër i caktuar drogash blihen ose shiten”, tha Deniz Unay Specialist i rrjeteve sociale në Stamboll.
Ai tha se ka një përpjekje për të justifikuar disa elemente kërcënuese të shoqërisë duke krijuar perceptime përmes lojërave.
Duke theksuar se kufizimi ose ndalimi i platformave virtuale nuk është kurrë një zgjidhje, Unay ka sugjeruar që njerëzit e të gjitha moshave duhet të edukohen dhe të informohen për këto çështje.
“I paralajmëroj familjet këtu. Tabletat, telefonat celularë dhe kompjuterët nuk janë ‘dado-t’ e fëmijëve tuaj. Ne duhet të kujdesemi për fëmijët tanë. Nëse i lëmë ata të prekshëm në një mjedis të panjohur, çdo dëm që ata vuajnë është drejtpërdrejt faji ynë “.
